گفتمان عزاداری در فرهنگ اسلامی2

حادثه عاشورا با چنين ويژگي‎ها ناميرا گشت و توانست از محدوديت‎ها و مرزهاي زماني، مكاني، مذهبي و ديني بگذرد و وجدان بيدار انسان را در قلمرو گسترده و متنوع تحت تأثير قرار دهد. نگاه كوتاه به ادبيات مكتوب شكل‎گرفته پيرامون اين رخداد بي‎نظير در فرهنگ بشري و به زبانهاي مخلتف به شمول ادبيات تاريخي، تحليل‎ها، شعر، مرثيه، نوحه و… و نيز ظهور آئين‎هاي گوناگون عزاداري‎،‌ در كنار تنوع ديني، سني،‌ فكري و جنسيتي مخاطبان و شيفتگان عاشورا، گوياي عظمت بي‎مانند اين حادثه است. حضور بيست و پنج ميليوني كنگره بزرگ اربعين از هشتاد كشور جهان و اديان و مذاهب مختلف در كربلا و برگزاري بزرگترين و صلح‎آميزترين و انساني ترين آئين ديني جهان، گوشه‎اي از نفوذ فزاينده امام و نهضت بزرگ عاشورا در دل انسان‎هاست. اين نفوذ و گيرايي، در حيطه احساسات، تحليل و نگارش يا برگزاري مراسم، باقي نمانده و نمي‎ماند و پيوسته الهام‎بخش جريان‎هاي فكري و نهضت‎هاي عدالت‎طلبانه و ظلم‎ستيز و ستم‏سوز در درازاي تاريخ بوده و خواهد بود. تأمل به همين پيامدها و آثار- در كنار پاداش معنوي- است كه تأكيدات ائمه معصومين(ع) بر زنده‎نگه داري ياد اين رخداد و احياي عزاداري عاشورا را تفسير مي‎كند.
با اين‎همه ميان عظمت اين حادثه و ظرفيت‎هاي انساني و اسلامي آن از يك‎سو و نتايجي كه بايد از بزرگداشت پيوسته آن بدست آيد،‌ تناسبي نيست. اين پديده معلول دو علت مهم است. از يكسو گذشت بيش از هزار و سيصد و هفتاد سال از اين حادثه و عبور آن از دل فرهنگ‏ها،‌ زبان‏ها و جوامع مختلف،‌ گاه وصله‏هاي ناهمگون و ناسازگار بر قامت آن آويخته و چهرة‌ اصلي آن را در پس حجاب‏ها نهان ساخته است و از سوي ديگر با عنايت به غلبه داشتن جنبه عاطفي اين حادثه در ميان توده مردم،‌ فرهيختگان نيز در مطالعه پيوسته اين رخداد و بهره‏گيري از سازوكار خرد در معرفي دقيق مباني، اهداف و ظرفيت هاي اين نهضت و آسيب‏شناسي مدام عزاداري‏هاي آن، كوتاهي كرده‏اند. اين امر موجب گشته است كه گاه عزاداري‎هاي حسيني،‌ در مسيري قرار گيرد كه با فلسفة نهضت عاشورا و اهداف والاي انساني و اسلامي آن نسازد و يا بخش مهمي از جوامع انساني و اسلامي را از بهره‏گيري آن محروم گردند.

در این شماره می‌خوانید:

در آفاق / 5

آسیب‌شناسی عزاداری امام حسین (ع)/ محمدحسین صادقی / ۴۷ – ۹

بایسته‌های عزاداری امام حسین(ع) در اندیشه آیت الله سیدمحمدحسین فضل الله / محمدجمعه امینی /۷۷ – ۴۸

حادثه عاشورا در نگاه برجستگان اهل سنت/ محمدرسول محقق /۱۰۶ – ۷۸

آثار عاطفی عزاداری اهل‎بیت(ع)/ محمدصادق عادلی / ۱۳۱ – ۱۰۷

نگاه کوتاه به منبع شناسی تاریخ امام حسین (ع)/ عبدالحکیم کاظمی/۱۶۱-۱۳۲

رنج رستگاری بخش در اسلام/ سكینه مهرابی / ۱۷۲ – ۱۶۳

مقالات مرتبط

دین و زندگی
دین و دولت
اسلام و دموکراسی